Poliole – pomagają czy szkodzą?

Poliole – pomagają czy szkodzą?

Poliole są coraz częściej wykorzystywane w przemyśle spożywczym, choć w rzeczywistości bardzo mało osób wie, czym one są. O wiele większa świadomość występuje na temat np. ksylitolu, erytrytolu lub mannitolu. Poliole tuż obok nich pozostają wielką zagadką. Wyróżniają się one posiadaniem budowy zbliżonej do alkoholu i dużą ilością grup hydroksylowych. Charakteryzują się brakiem szkodliwego działania na ludzki organizm, co zostało potwierdzone przez liczne badania. Przedstawiamy podstawowe  informacje na temat alkoholi wodorotlenowych, określanych jako poliole.

Co to są poliole?

Poliole to rodzaj cukrów alkoholowych bądź alkoholi wielowodorowych. Bywają zamiennie określane jako alkohole polihydroksylowe. Z pewnością są polecane jako zdrowsza alternatywa dla zwykłego cukru.

Cukier alkoholowy z powodzeniem może być wykorzystywany jako zamiennik do substancji słodzących, tj. sacharoza, fruktoza. Ich powszechność sprzyja ograniczeniom stosowania szkodliwego syropu glukozowo-fruktozowego. Alkohole cukrowe posiadają słodki smak, jednak wyróżnia je o wiele niższa kaloryczność. Proces ich trawienia rozpoczyna się już w jamie ustnej, a dodatkowo nie wykazują zdolności do fermentowania. Równolegle, poliole nie powodują rozwoju próchnicy zębów, a co więcej wykazują działanie antybakteryjne.

Rodzaje polioli

Na potrzeby obecnego rynku spożywczego odkryto bardzo dużą ilość rodzajów polioli. Do najpopularniejszych i najczęściej stosowanych można zaliczyć m.in.:

  • Ksylitol – najczęściej spotykany rodzaj polioli, który określany jest także jako cukier brzozowy. Pozyskiwany jest z bardzo cennej substancji, która znajduje się wewnątrz brzozy. Charakteryzuje się doskonałą zdolnością rozpuszczania w wodzie. Kolejną jego zaletą jest niski indeks glikemiczny, wynoszący 13, a jego słodkość wynosi 90% smaku zwykłego cukru. W jednym gramie ksylitolu jest zaledwie 2,4 kalorie. Należy pamiętać, że wystarczy spożyć 30 gram ksylitolu, aby wywołać biegunkę. Ksylitol jest najczęściej stosowany w produkcji gum miętowych, środków higieny jamy ustnej, a także płukanek do gardła. Ponadto, wykazuje działanie przyśpieszające leczenie i zwalczające rozwijające się infekcje.
  • Syrop maltitolowy – równie często bywa określany jako maltitol, a na etykietach produktów spożywczych skrywa się pod nazwą E965. Swoje pochodzenie posiada w pełni naturalne, spotykany jest m.in. w figach, zbożu. Ludzki organizm posiada zdolność jego absorbowania wyłącznie w połowie spożytej ilości. Maltitol posiada tylko 3 kalorie w jednym gramie. Posiada wyższy indeks glikemiczny niż ksylitol i to trzykrotnie. Wynosi on 39. Przyjmuje się, że średnia słodkość wynosi od 80 do 90% sacharozy. Bardzo często stosowany jest o wytworzenia lodów, ciastek, serników, a także batonów proteinowych.
  • Erytrytol  – rodzaj polioli, który wyróżnia się brakiem kalorii. Występuje w niektórych owocach i sosie sojowym. Erytrytol nie jest trawiony przez ludzki organizm, a jego indeks glikemiczny wynosi 0. Zaletą włączenia do diety erytrytolu jest zmniejszenie prawdopodobieństwa rozwoju nadciśnienia tętniczego. W konsekwencji jest on szczególnie polecany w przypadku osób zmagających się z cukrzycą lub chorobami sercowo-naczyniowymi.
  • Laktitol – określane jest jako E966 i znacząco ustępuje słodkości zwykłego cukru. Słodkość laktitolu wynosi raptem 30-40% słodkości sacharozy. Laktitol jest wyłącznie wytwarzany w ramach procesów syntetycznych. Dochodzi do tego podczas uwodornienia laktozy. Nie można go spotkać w naturze. Szacuje się, że w jednym gramie są zaledwie 2 kalorie, a indeks glikemiczny laktitolu wynosi 6. Spożywanie tej substancji polecane jest w przypadku osób, które posiadają problemy z IBS. Laktitol posiada zdolność do obniżenia poziomu amoniaku, co przekłada się na jego unieszkodliwienie w jelitach. Dodatkowo organizm czerpie korzyści z trawienia laktitolu, ponieważ dochodzi wówczas do odżywienia nabłonka wyścielającego jelita.
  • Sorbitol – występuje w suszonych owocach, tj. śliwki, gruszki, czereśnie. Poziom słodkości sorbitolu jest szacowany na połowę. W 100 gramach sorbitolu znajduje się 250 kalorii, a indeks glikemiczny określono na poziomie 9 jednostek. Powszechnie jest stosowany podczas przygotowywania wypieków, dżemów i lodów. Duże ilości sorbitolu działają szkodliwie na funkcjonowanie nerek, choć jego spożywanie w mniejszych ilościach przynosi szereg korzyści dla nabłonka jelit.
  • Mannitol – sposób trawienia tej substancji przebiega podobnie jak w przypadku sorbitolu. Choć w tym przypadku, mowa o mniejszej kaloryczności wynoszącej około 150 kcal w 100 gramach substancji. Posiada indeks glikemiczny wynoszący 0. Mannitol posiada zdolność do stymulowania przesuwania wody gromadzonej w komórkach do przestrzeni międzykomórkowych. Spożywanie mannitolu polecane jest dla osób, które chorują na padaczkę. Dożylne podawanie mannitolu przekłada się na mniejszą aktywność epileptyczną.
  • Izomalt – stanowi mieszankę glukozy i mannitolu. W jednym gramie izomaltu znajduje się 2,1 kcal, a jego indeks glikemiczny wynosi 9. Słodycz tej substancji znacząco ustępuje, bo aż w połowie, zwykłemu cukrowi. Stosowany jest przede wszystkim jako substancja dodawana do preparatów probiotycznych.

Jakie zastosowanie poliole posiadają?

Cukry alkoholowe są powszechnie stosowane w przemyśle spożywczym i medycynie. Bardzo mało osób wie, że poliole są wykorzystywane jako substancja pozwalająca na stabilizację szczepionek, przeciwciał i roztworów. Dodatkowo, bywają stosowane jako środki zapewniające bezpieczeństwo preparatów czerwonokrwinkowych. Poliole posiadają o wiele większe zastosowanie niż zdrowszy zamiennik cukru. Ponadto, stosowane są jako stabilizatory i surowce wykorzystywane do wytworzenia pralin i lukru.

Cukry alkoholowe są alternatywnym rozwiązaniem dla wielu osób, które rezygnują z używania cukru. Pozwalają na zminimalizowanie ilości kalorii przy jednoczesnym spożywaniem słodkich napojów lub przekąsek. Należy pamiętać, że zdecydowana większość polioli posiada mniejszą lub większą ilość kalorii, co bezpośrednio może rzutować na efekty odchudzania.

Poliole a cukrzyca

Cukier alkoholowy jest szczególnie polecany dla diabetyków, ponieważ charakteryzuje się niskim indeksem glikemicznym. Zalecane jest jednak zachowanie ostrożności w spożywanych ilościach. Nadmiar tych substancji może zaszkodzić i powodować występowanie niepożądanego działania. Wówczas może oznaczać to niskie stężenie insuliny we krwi, co oznacza przekształcanie cukrów alkoholowych w glukozę przez wątrobę.

Przeciwwskazania do stosowania alkoholi wodorotlenowych

Ludzki organizm nie posiada zdolności do całkowitego absorbowania polioli. Zazwyczaj odbywa się to tylko w niewielkim stopniu. Najczęściej alkohole wodorotlenowe ulegają fermentacji w jelicie drażliwym. Stąd też osoby zmagające się z zespołem jelita drażliwego powinny szczególnie ostrożnie podchodzić do kwestii ich spożywania. Zalecane jest także unikanie spożywania cukrów alkoholowych w przypadku osób stosujących dietę IBS, co wynika z odgórnych zaleceń.

W przypadku osób zdrowych nie występują żadne przeciwwskazania do stosowania polioli. Dodatkowo podczas badań naukowych nie udało się ustalić górnej dawki tych substancji. Z drugiej strony przy spożywaniu nadmiernych ilości zachodzi ryzyko wystąpienia działania przeczyszczającego. W konsekwencji obecność polioli w diecie może być korzystnym rozwiązaniem dla osób, które cierpią na zaparcia. W trosce o kondycję układu pokarmowego, warto jednak unikać długotrwałego i nadmiernego ich spożywania. Zachowanie umiaru jest najlepszym posunięciem.

W przypadku osób, które decydują się na rezygnację z tradycyjnego cukru na rzecz alkoholi wodorotlenowych, zalecane jest ich stopniowe wdrażanie. Każdego tygodnia należy zwiększać przyjmowane ilości, co pozwoli organizmowi na przyzwyczajenie do zmiany nawyków. W przypadku polioli także obowiązuje zasada, że wszystko szkodzi w nadmiarze. Jednak z ich przyjmowania można wyciągnąć więcej korzyści niż strat, szczególnie w przypadku osób zmagających się z nadwagą lub otyłością.

 

Dodaj komentarz